گیربکس اتوماتیک یکی از اجزای حیاتی و پرکاربرد در خودروهای مدرن امروزی است که نقش بسیار مهمی در عملکرد خودرو دارد. این سیستم پیچیده و پیشرفته، وظایف مختلفی را بر عهده دارد که از جمله آنها می‌توان به انتقال نیرو، تغییر سرعت و انتقال حرکت به چرخ‌ها اشاره کرد. گیربکس اتوماتیک از ترکیب چندین جزء و قطعه مختلف تشکیل شده است که هر یک وظایف خاص خود را دارند.
اجزای تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک شامل قطعات مهمی مانند توربین، دیسک‌ها، شافت‌ها، پیستون‌ها و دنده‌های مختلف است. هر یک از این اجزاء با همکاری و هماهنگی مناسب، عملکرد صحیح و بهینه گیربکس را فراهم می‌کنند.
آشنایی با اجزای تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک
در این مقاله، به بررسی جزئیات و انواع اجزای تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک پرداخته خواهد شد. همچنین با بررسی قطعات اصلی به خرابی ها و اختلال های رایجی که معمولا برای این اجزا رخ می‌دهد می‌پردازیم. در نهایت علاوه بر آشنا شدن با خرابی های رایج قطعات گیربکس اتوماتیک، با هزینه حدودی تعمیر آنها نیز آشنا خواهید شد.
تفاوت بین گیربکس اتوماتیک و گیربکس دنده‌ای:
گیربکس اتوماتیک و دنده‌ای دو نوع سیستم انتقال قدرت در خودروها هستند که در علاوه بر شباهات های زیاد، تفاوت‌های مهمی نیز در عملکرد آنها وجود دارد.
گیربکس اتوماتیک:
-عملکرد: گیربکس اتوماتیک به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت راننده، تغییر دنده‌ها را انجام می‌دهد.
-راحتی: استفاده از گیربکس اتوماتیک برای راننده‌ها بسیار راحت‌تر است زیرا نیازی به تغییر دنده‌ها و کارهای دستی وجود ندارد.
-هزینه: خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک معمولاً گران‌تر از خودروهای دنده‌ای هستند.
گیربکس دنده‌ای:
-عملکرد: در گیربکس دنده‌ای، راننده مسئول تغییر دنده‌ها و تنظیم سرعت خودرو است.
-کنترل: استفاده از گیربکس دنده‌ای نیاز به مهارت و تجربه بیشتر از سوی راننده دارد.
– بازده: گیربکس دنده‌ای معمولاً بازده بالاتری نسبت به گیربکس اتوماتیک دارد.
نمایی از گیربکس اتومات تفکیک شده
آشنایی با انواع گیربکس‌های اتوماتیک
1. گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاور (Torque Converter Automatic Transmission): گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاور یا تورک کانورتر یکی از پرکاربردترین انواع گیربکس‌های اتوماتیک است. این نوع گیربکس همانطور که از نامش پیداست از یک مبدل گشتاور برای انتقال قدرت بین موتور و گیربکس استفاده می‌کند.
2. گیربکس اتوماتیک دو کلاچه (Dual-Clutch Automatic Transmission): گیربکس اتوماتیک دو کلاچه، همانطور که از نامش پیداست دارای دو سیستم کلاچ بوده که به صورت همزمان کار می‌کنند. این گیربکس طراحی شده تا به صورت سریع و بدون کوچکترین وقفه‌ای فرایند تغییر دنده را انجام می‌دهد.
3. گیربکس اتوماتیک متغیر (Continuously Variable Transmission – CVT): گیربکس اتوماتیک متغیر یا CVT از یک بدنه بدون دنده استفاده می‌کند که به صورت مداوم سرعت خودرو را تنظیم می‌کند. این نوع گیربکس به صورت صاف و بدون شوک تغییر سرعت را فراهم می‌کند.
4. گیربکس اتوماتیک تک سرعته (Single-Speed Automatic Transmission): گیربکس اتوماتیک تک سرعته در برخی خودروهای الکتریکی استفاده می‌شود و فقط یک سرعت ثابت را برای حرکت خودرو فراهم می‌کند.
5. گیربکس اتوماتیک هیدرواستاتیک (Hydrostatic Automatic Transmission): در این نوع گیربکس، قدرت از موتور به چرخ‌ها با استفاده از روغن هیدرولیک منتقل می‌شود. این نوع گیربکس نیز به صورت پیوسته و بدون وقفه تغییر سرعت را فراهم می‌کند.
اجزای تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک در مدل های مختلف تقریبا یکسان است. البته قطعا با توجه به کارکرد گیربکس اتوماتیک، قطعات به کار رفته در آنها تفاوت هایی نیز دارند. هر یک از انواع این گیربکس های اتوماتیک، دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند که بطور گسترده در خودروهای مختلف به کار می‌روند.
معرفی اجزای گیربکس‌های اتوماتیک
- مبدل گشتاور (Torque Converter): به عنوان یکی از اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک گشتاور موتور را به فشار هیدرولیکی تبدیل کرده و قدرت را به گیربکس منتقل می‌کند.
- پمپ روغن (Oil Pump): روغن به کار رفته در گیربکس اتوماتیک را پمپاژ کرده و اجزای گیربکس را روغندهی و خنک می‌کند.
- چرخ دنده های سیاره ای (Planetary Gear Set): با ترکیب چند دنده در یک طراحی فشرده، نسبت‌های دنده‌ای مختلف را فراهم می‌کند و به گیربکس اجازه می‌دهد بین دنده‌ها به طور صاف شیفت داده شود.
- کلاچ گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission Clutch): دنده‌های مختلف را فعال و غیرفعال می‌کند تا بدون دخالت دستی بین دنده‌ها تغییر کند.
- شفت خروجی (Output Shaft): قدرت را از گیربکس به چرخ‌های وسیله نقلیه منتقل می‌کند.
- باند ترمز (Brake Band): در لحظات لازم به تعلیق دنده‌های خاص کمک می‌کند و از چرخش آزادانه و بی‌برنامه آنها جلوگیری می‌کند.
- فیلتر روغن گیربکس (Transmission Oil Filter): آلودگی و ذرات جامد را از مایع گیربکس صاف می‌کند تا روغندهی مناسب حفظ شود و از آسیب به اجزای داخلی جلوگیری شود.
- ساعت گیربکس (Gear Clock): شیفتینگ دنده‌ها را همگام کرده و اطمینان حاصل می‌شود که انتقال بین نسبت‌های دنده به صورت صاف صورت می‌گیرد.
نمایی از گیربکس اتوماتیک
هزینه خرابی های رایج گیربکس اتوماتیک :
خرابی قطعات گیربکس اتوماتیک می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در بخش زیر به مهم‌ترین دلایل خرابی گیربکس اتوماتیک خواهیم پرداخت.
1- تبدیل‌کننده گشتاور: شامل خرابی لاستیک‌های سیلندرها، نشتی روغن، کوچک شدن سیلندرها و خرابی موتور هیدرولیک می‌شود. هزینه تعمیرات این قطعه، حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است.
2- پمپ روغن: مواردی مثل نشتی روغن، فشار پایین پمپ و خرابی مکانیسم پمپ می‌باشد. هزینه تعمیرات این بخش، حدود حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان می باشد.
3- مجموعه دنده‌های سیاره‌ای: شامل خرابی دنده‌ها، نشتی روغن، شکستن اتصالات و فشار زیاد بر روی دنده‌ها می‌شود. هزینه تعمیر حدود ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
4- کلاچ گیربکس اتوماتیک: شامل خرابی کلاچ، نشتی هیدرولیک، کوچک شدن سیلندرها و خرابی مکانیسم کلاچ می‌باشد. هزینه تعمیرات حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان می‌باشد.
5- شافت خروجی: ترکیدگی شافت، نشتی روغن، زمان بندی نادرست دنده‌ها و فشار زیاد بر روی شافت. هزینه تعمیرات حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شود.
6- باند ترمز: فرسایش باند ترمز، نشتی هیدرولیک، فشار زیاد بر روی باند و خرابی مکانیسم ترمز. هزینه تعمیر این قطعه ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است.
7- فیلتر روغن گیربکس: شامل گرفتگی فیلتر، نشتی روغن، کثیف شدن فیلتر و عدم عملکرد صحیح فیلتر می‌باشد. هزینه تعمیرات حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان می‌باشد.
8 – ساعت دنده: فشار زیاد بر روی دنده‌ها، نقص در ساعت دنده، اتصالات لغزان و نقص در مکانیسم ساعت دنده. هزینه تعمیر این بخش نیز ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است.
البته، هزینه تعمیرات گیربکس اتوماتیک ممکن است بسته به مدل و سال تولید خودرو و، نوع قطعات استفاده شده، شرایط بازار و مهم تر از همه میزان خسارت وارده متغیر باشد.
